NANDUR PARI
Beras dadi kabutuhane masyarakat, mula ya ora nggumunake
manawa ora sethithik beras kang kudu dicawisake. Dene kang kajibah nyukupi
beras ora liya para among tani, srana nggarap sawah nandur pari. Mungguh kaya
ngapa lan kepriye carane nindakake nggarap sawah, mbok manawa na becike yen
diandharake sawatara, wiwit gawe winih tumekane panen. Dhek jaman biyen, nalika
irigasi durung tumata, sadurunge ngancik ngolah lemah padha nganggo petungan
mangsa. Dene mangsa kang diugemi yaiku mangsa kanem lan uga ngungak lintang
luku kang wis katon manjer ing sisih wetan. Lumrahe pangolahe lemah kawiwitan
gawe pawinihan. Gawe winih mono ana kang nganggo ngurit/nyebar. Cara-cara iku
kajumbuhake karo kahananing lahan. Yen ing sawah kono banyune angel, adate
katindakake kanthi ngurit. Ngurit yaiku ndhedher wiji pari kang isih wulen,
dene kretegan yaiku pari kang disebar garingan tanpa dilebi banyu. Kekarone
wiji pari iku kadhedher ana ing lemah garing. Dene nyebar, wiji didhedher ing
lemah teles, wujud gabah kang wis nokol/thokol.
Sinambi ngenteni gedhene winih,
Pak Tani nuli nggarap sawah. Sawah dilebi nuli diluku, luwih dhisik sawah
disukoni, yaiku maculi pojok-pojoking sawah kang ora bakal kaambah dening luku.
Nyukoni iku bisa uga katindakake sawise diluku, Bakda iku, lemah dilebi lan
dileremake sawatara sina supaya suket lan gegodhongan padha bosok dadi lemi.
Tindak mangkono iku arane didhayungake. Sinambi ngenteni anggone ndhayungake,
lumrahe pak tani nampingi utawa nembok galengan supaya ora padha bolong, bisa
wutuh, rapi lan rata. Sawise cukup anggone ndhayungake, lemah dilumahake,
tegese digawe rata srana digaru. Kanthi mangkono brongkalan-brongkalan lemah
padha ajur, satemah lemah dilawet dadi leleran. Yen wis mangkono lahan siap
ditanduri. Supaya tandur bisa tumata larikane, katon runtut, luwih dhisik
nancepake kepala, yaiku tancepan tandur kang bakal dadi panutan. Kanggo
rerangken tandur, ora lali dicawisake sesaji kanggo panuwun lan panyuwun marang
Gusti. Sawise dipasrahake nganggo didupani, sajen banjur dikepung sing padha
arep tandur, lumrahe para wanita. Piranti sing kanggo tandur yaiku wilah sing
diwenehi tetenger kang padha elete. Piranti iki diarani klathakan utawa blak.
Blak ditrapake manut kepala, nuli saben tetenger ditancepi winih. Mangkono
sabanjure lumaku mundur. Watara setengah sasi tandur wiwit ijo, mracihnani yen
urip, diarani nglilir. Watara umurt sesasi diwatun utawa digosrok. Kajaba
kanggo ngilangi suyket sing ngganggu, uga duwe tujuan nggemburake lemah. Bakda
iku tandur dirabuk. Ora antara sasi tandur dadi ijo royo-royo, gumadhung.
Tandur mekar, mundhak gedhe lan dhuwur. Ora suwe maneh mlecuti, siji loro katon
wulene. Dene yen wulen par iwis jumedhul kabeh, arane mrekatak. Bakda iku wulen
kang mentes padha tumungkul, dene sing gabug padha ndangak. Saya suwe pari saya
kuning. Yen wis mangkono becike sawah disat supaya nyepetake pari padha tuwa.
Sawise sesaji “wiwitan” dileksanani, pari banjur dipanen.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar